Blog 1

‘Kya haastte zich naar de plek waarvandaan je de weg kon zien; ma zou toch zeker wel wuiven als ze daar was? Maar toen ze er aankwam, zag ze alleen nog het blauw van de koffer -een kleur die helemaal niet paste in het bos – in de verte verdwijnen'.

Dit prachtige boek laat zien hoe Kya zonder haar moeder opgroeit bij een vader die vlucht in drank, om haar op een gegeven moment ook in de steek te laten. Haar overleving in het moeras, waarbij ze alles weet van getijden, meeuwen, grassen en schelpen, is indrukwekkend. Het laat zien wat een overlevingskracht mensen kunnen aanboren. Maar ook wat een helpende ander kan doen. Een betrouwbare vriend waar ze benzine kan ruilen tegen mosselen. Iemand die haar steunt, haar leert lezen en geen misbruik maakt van haar kwetsbaarheid. En dat tegenover het mysterie van de dood van die dorpsgenoot, waar ze van beschuldigd wordt.

Dit boek doet mij denken aan meerdere situaties waar ik bij betrokken was. Een afwezige ouder, door overlijden of door scheve verhoudingen. De emotionele zoektocht naar betrouwbare volwassenen. Ik denk aan die gekwetste jonge vrouw met een verleden met psychiatrische moeder en afwezige vader. Juist dan is het belangrijk niet te stappen in ‘parent-blaming’. Ouders niet verachten, maar luisteren en leren begrijpen. Ook de moeder van Kya had haar redenen om weg te gaan. Ze liet haar kind in de steek, dat mag niet ontkend worden. Tegelijk zocht ze het goede te doen, wat Kya pas begreep toen ze het zelf ook meemaakte.

Als therapeut ben je niet de betere ouder. Je probeert door een volwassen hertaxatie te begeleiden in de meest onrechtvaardige situaties, zodat iemand kan rouwen over het geleden onrecht. Zodat er ook ruimte komt voor nieuw vertrouwen, vrijheid en verantwoordelijkheid.

Blog 2
Wat is normaal bij rouw?

‘Sinds de begrafenis is hij alleen maar aan het werk. Dat klopt toch niet?’ ‘Ze wil er niet over praten, is dat wel gezond?’

Over rouwen bestaan heel veel opvattingen. Riet Fiddelaers-Jaspers gebruikt in haar boek ‘Een rugzak vol verdriet’ de metafoor van de 3 bomen.

3 bomen raakten in een hevige storm alledrie een geliefde tak kwijt. Jaren later zagen de 3 bomen er allemaal verschillend uit. De eerste boom was klein gebleven en de wond was duidelijk zichtbaar. Telkens als de zon hem uitnodigde om te groeien zei hij: ‘Nee, want ik mis een belangrijke tak’.
De tweede boom lag op de grond. Hij was zo geschrokken van de pijn dat hij besloot het verlies te vergeten. Hij was verder gegroeid alsof er niks gebeurd was, maar was nu omgewaaid omdat hij zijn houvast in de aarde verloren had. De wond was nauwelijks te vinden achter de bladeren.
De derde boom was niet goed terug te vinden. Hij was doorgegroeid tot normale hoogte, maar had een zichtbare wond, die vol trots in het zonlicht stond. De derde boom was erg geschrokken, voelde scherpe pijn en wilde eerst geen zon toelaten. Het tweede voorjaar zei de boom: Kom maar, mijn wond heeft warmte nodig, dan weet ze dat ze erbij hoort’. De zon kwam steeds terug om de boom te laten groeien en de wond te laten dichtgroeien. Nu was er alleen een litteken.

Dit verhaal is een mooi uitgangspunt om over rouw te praten. Hoe ga je met verlies om? Het lijkt alsof de derde boom het alleen goed doet. Dit is niet het hele verhaal. Riet Fiddelaers schrijft n.a.v. de verliescirkel dat rouw alles met hechting te maken heeft. Iedereen rouwt anders, in een verschillend tempo en met verschillende hulpmiddelen. Als je in je rugzak een gezonde manier van liefhebben en afscheid nemen hebt, helpt dat in de rouw. De basis is het gezin van herkomst. Maar ook anderen kunnen betrouwbare troost bieden.

Ik herken in de hulpverlening de vragen naar ‘normaal’ rouwen. Vaak worden mensen op hun gedrag beoordeeld. Vanuit het verhaal van de drie bomen wil ik graag meedenken in rouw, hechting, mogelijkheden van troost door verbinding met de omgeving en nieuwe groei. Een proces van 'Natriltijd', zoals Fiddelaers dat noemt.

Blog 3

Goed afscheid nemen is voorwaarde voor een nieuw begin. Dat leerde ik afgelopen week bij de School van Transitie. De transitiecirkel stond centraal. Hoe was jouw welkom op je werk? Een reflectie op het begin van je werkzame leven. Daarover had ik geen klagen. Zowel bij de basisschool als in het MBO wachtte mij een warm bad. Maar afscheid van collega’s? Dat ging vaak goed, niet altijd. Pijnlijk als dingen open blijven staan. Als er geen aandacht was voor waardering van het goede. De manier waarop je afscheid neemt heeft nogal impact op je verdere leven. Het haakt aan een basaal gevoel van veiligheid.  Ik hoor soms verhalen van mensen die pijnlijk afscheid namen van hun werk of loopbaan, zonder aandacht voor wat ze hebben bijgedragen. Mensen die afscheid namen van de kerk, zonder waardering voor wie ze waren, ook als ze andere wegen gingen. Het leert mij hoe belangrijk deze afscheidservaringen zijn. En dat je, ook bij een gekozen afscheid van werk, kerk, vriendschap of wat dan ook, er aandacht moet zijn voor het afscheid. Als je afscheid neemt wordt de balans van geven en ontvangen zichtbaar. Als de werknemer kan zien dat zijn/haar werkgever dankbaar is voor zijn inzet, en in zijn geven ook veel wordt ontvangen, is de balans in goede beweging. Woorden voor lief en leed wat gedeeld is. Goede herinneringen aan iemand, ook als diegene een andere weg gaat. Erkenning van de bijdrage, van weerskanten.  Dit zijn levenslange hechtingservaringen. Gaat het mis, dan is er grote kans dat dit onrecht als een openstaande rekening terecht komt bij derden. De bitterheid die je kunt hebben over een organisatie, werk of kerk is soms te herleiden naar een slecht afscheid. Maar het kan ook dat die bitterheid de onschuldige derde treft. En het geldt niet alleen voor organisaties. Ook afscheid van geliefden, van (ongeboren) kinderen, van een partner, van een kinderwens, van welke dromen dan ook… de pijn moet aangekeken worden. Er moet zorg besteed worden aan de wonden van gebrokenheid. Ook als dat betekent dat je het verdriet van jezelf en je ‘vijand’ in de ogen moet kijken. Soms het verdriet van een openstaande rekening, uit het verleden. Zodat er alsnog erkenning gegeven kan worden aan dat wat het afscheid zo pijnlijk maakte. En de transitiecirkel leert: als je goed aandacht besteed aan afscheid, dan komt er ruimte voor een nieuw begin!

Niemand verlaat zomaar zijn kind. Parent-blaming is een grote valkuil. Beter is te ontdekken wat het verhaal is achter het verhaal.

Als ouders niet beschikbaar kunnen zijn is een kind aangewezen op anderen. Betrouwbare volwassenen kunnen van levensbelangrijke waarde zijn in het hanteren van de meest ingewikkelde situaties. 

Als therapeut ben je niet de betere ouder. Je maakt ruimte voor passende verbinding met belangrijke anderen. Rekening houdend met hechting en loyaliteit.

   Rouwen doe je allemaal op eigen manier. Hechting heeft er alles mee te maken

Hij zei tegen de zon: 'Kom, verwarm deze wond. Dan weet het dat ze erbij hoort'.